Το αρχαίο θέατρο Καλυδώνας εντοπίζεται κοντά στον οικισμό Ευηνοχώρι του Δήμου Μεσολογγίου, στον νομό Αιτωλοακαρνανίας και ανήκε σε μία πολύ σημαντική αρχαία αιτωλική πόλη.

Σύμφωνα με την Ιστορία, ιδρυτής της Αρχαίας Καλυδώνας θεωρείται ο Καλυδώνας, γιος του γενάρχη της Αιτωλίας Αιτωλού. Η πόλη έχει συνδεθεί με έναν από τους πιο γνωστούς μύθους της αρχαιότητας, αυτόν της Θήρας του Καλυδώνιου Κάπρου, τον οποίο κατάφερε να εξοντώσει ο Μελέαγρος, γιος του βασιλιά της Καλυδώνας Οινέα, με τη βοήθεια της Αταλάντης.

Η Αρχαία Καλυδώνα ήταν μία από τις πέντε αιτωλικές πόλεις που συμμετείχαν στην Τρωική Εκστρατεία με σαράντα πλοία υπό τον βασιλιά Θόα, γιο του Ανδραίμονα, όπως μας περιγράφει ο Όμηρος στον περίφημο «Νηών Κατάλογο».

Φαίνεται ότι η αρχαία Καλυδώνα είχε το δικό της θέατρο που βρισκόταν εκτός των τειχών και στην ανατολική κλιτύ του λόφου του Λαφρίου ή Λαφριαίου, όπου βρίσκεται το μεγαλοπρεπές ιερό της Θεάς Αρτέμιδος Λαφρίας και του Θεού Απόλλωνος Λαφρίου. 

Στο αρχαίο θέατρο  αναγνωρίζονται δύο κατασκευαστικές φάσεις, η μία χρονολογείται στην ελληνιστική περίοδο και η δεύτερη στην κλασική περίοδο. Η κατασκευαστική δομή του έχει ιδιαίτερη αρχαιολογική αξία ενώ αποτελεί σπουδαίο αξιοθέατο της περιοχής.

Η ιδιαιτερότητα του μνημείου έγκειται στο γεγονός ότι η ορχήστρα είναι τετράπλευρης κάτοψης, διαστάσεων 16 μ. Χ 14 μ. περίπου, και μία πάροδος τοποθετείται στο δυτικό άκρο της κατώτερης σειράς των εδωλίων. Οι σειρές των εδωλίων ξεπερνούν τις 20 και πλαισιώνουν τις τρεις πλευρές της ορχήστρας. Έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή τους μεγάλοι ορθογώνιοι ογκόλιθοι. Στο φως έχει έλθει και ένα μεγάλο τμήμα της σκηνής με το προσκήνιο στα ανατολικά της ορχήστρας.

Έως την εικοστή ένατη σειρά η χωρητικότητα του θεάτρου υπολογίζεται ότι ξεπερνά τους 6.000 θεατές. Χωρίς αμφιβολία, το θέατρο της Καλυδώνας είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από τα γειτονικά αιτωλικά θέατρα της Μακύνειας, της Πλευρώνας και των Οινιαδών.

Το σπουδαίο αρχαιολογικό μνημείο του θεάτρου της Αρχαίας Καλυδώνας ήλθε στο φως κατά τη διάρκεια των εργασιών κατασκευής της Εθνικής Οδού Αντιρρίου-Ιωαννίνων. Ωστόσο, από τα έως τώρα δεδομένα έχει διαπιστωθεί ότι η χρήση του θεάτρου διαρκεί από τον 4ο αι. π.Χ. και μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους.

Πηγή φωτογραφιών - κειμένου: Οδυσσέας Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού - Ολυμπία Βικάτου  ,  Αρχείο Βασίλης Αρτίκος , https://www.discovermessolonghi.gr/messolonghi-2/istorika-arxaiologika-mnimeia/arxaio-theatro-kalydwnas/