Η Αλίκυρνα ή Αλίκαρνα ή Ἒλα(ι)ος ήταν αρχαία αιτωλική πόλη. Αποτελεί αρχαίο πεδινό οικισμό και χρονολογείται γύρω στον 4ο αιώνα π.Χ., αν και έχει εντοπιστεί και ανασκαφεί  κιβωτιόσχημος τάφος του 8ου αι. π.Χ. που μαρτυρά αρχαιότερη κατοίκηση της περιοχής.

Η Αρχαία Αλίκαρνα βρίσκεται στους νότιους πρόποδες του όρους Αράκυνθος (Ζυγός) σε απόσταση 8 χλμ. ΒΑ. του Μεσολογγίου. Είναι κτισμένη ανάμεσα στους οικισμούς Θεοδωρακαίικα (ΝΔ.), Πασπαλιαρέικα (ΒΔ.), Άγιο Συμεών (ΒΑ.) και βόρεια της Ιονίας Οδού.

Γίνεται απλή αναφορά στο όνομά της στις αρχαίες πηγές. Ο Στράβωνας την αναφέρει ως κώμη και την τοποθετεί μετά την Πλευρώνα ενώ αναφέρει ότι απείχε 30 στάδια απόσταση από την αρχαία Καλυδώνα αναφέροντας επίσης, ότι επρόκειτο για παραλιακή πόλη. Ο Πλίνιος απεναντίας αναφέρει ότι βρισκόταν στην ενδοχώρα.

Με βάση τις πηγές αυτές οι περισσότεροι μελετητές θεωρούν ότι η αρχαία Αλίκυρνα βρίσκεται στο λόφο «Χίλια Σπίτια» κοντά στον οικισμό του Αγίου Θωμά του Μεσολογγίου όπου σώζονται ερείπια μικρού οχυρωματικού περιβόλου.

Η αρχαιολογική σκαπάνη της ΛΣΤ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, έφερε στο φως εκτεταμένο τμήμα της υστεροκλασικής-ελληνιστικής πόλης της αρχαία Αλίκυρνας, κατά την διάρκεια κατασκευής του αυτοκινητόδρομου «Ιόνια Οδός».

Μέχρι στιγμής έχουν εντοπιστεί τμήματα από 10 συγκροτήματα, στα περισσότερα από τα οποία αναγνωρίζονται χώροι εμπορικών και εργαστηριακών δραστηριοτήτων (αποθήκες, εργαστήρια, καταστήματα). Η εντυπωσιακή αρχαιολογική αξία της πόλης εντοπίζεται στη μεγάλη έκτασή της και στο πρωτότυπο ρυμοτομικό της σχέδιο. Σημαντικές ανακαλύψεις συνιστούν οι τάφοι της γεωμετρικής και ελληνιστικής εποχής.

Όλη η ευρύτερη περιοχή έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος και αποτελεί σημαντικό, αρχαιολογικό αξιοθέατο, που μπορεί να θαυμάσει ο ταξιδιώτης που θα την επισκεφτεί.

Πηγή φωτογραφιών - κειμένου: messolonghi.gov.gr , discovermessolonghi.gr