Το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου του Κρεμαστού δεσπόζει επιβλητικά από ψηλά, στη νότια πλευρά του όρους Αράκυνθος, στην Αιτωλοακαρνανία, στο εσωτερικό μιας δυσπρόσιτης σπηλιάς, που βλέπει στην λιμνοθάλασσα του Αιτωλικού.

Ο Άγιος Νικόλαος Κρεμαστός αποτελεί σπηλαιώδες μοναστήρι, συγκλονιστικής φυσικής ομορφιάς, από τα σημαντικότερα της Ελλάδας και ένα από τα μεγαλύτερα σπηλαιώδη μοναστήρια των Βαλκανίων με άνοιγμα 6 μέτρα, στη μέση το άνοιγμά του είναι 8 μέτρα και βάθος 12 μέτρα. Ένα μικρότερο σπήλαιο σώζεται 20 μέτρα βορειότερα, με επίσης εξαιρετικές βραχογραφίες. 

Ο Άγιος Νικόλαος ο Κρεμαστός ανακαλύφθηκε το 1900  και είναι ένα από τα σημαντικότερα Βυζαντινά Μνημεία στα Βαλκάνια καθώς επίσης σημαντικό ασκητικό και μοναστικό κέντρο.

Οι βραχογραφίες που υπάρχουν στα τοιχώματα, έχουν χαρακτηριστικά την ισορροπία, την αρμονία στην απεικόνιση των μορφών και τις απαλές χρωματικές διαβαθμίσεις. Οι υπέροχες βραχογραφίες που κοσμούν τα δύο σπήλαια είναι δείγματα Καππαδοκικής τέχνης και έτσι φανερώνεται η σύνδεση της Αιτωλίας και Ακαρνανίας με τη Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη. Χρονολογούνται από τον 10ο έως τον 13ο αιώνα.

Υπάρχουν μοναδικές και εξαιρετικές τοιχογραφίες με τη Θεοτόκο Βρεφοκρατούσα, τη Γέννηση του Χριστού, την Κοίμηση της Θεοτόκου, τη Βαϊοφόρο, τη Σταύρωση, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, παραστάσεις που στο πέρασμα του χρόνου έχουν ξεθωριάσει.

Απέναντι από την είσοδο του σπηλαίου υπάρχει το λιθόκτιστο τέμπλο που χωρίζει το ιερό από τον κύριο ναό. Στο κέντρο του ναού υπάρχει μια μεγάλη δεξαμενή που συγκεντρώνει τα βρόχινα νερά και είναι το αγίασμα του σπηλαίου.

Διέθετε εργαστήριο αντιγραφής κωδικών (scriptorium) και πλούσια βιβλιοθήκη. Το μοναστήρι απέκτησε μεγάλη φήμη και περιουσία που αποτελούταν από βοσκοτόπια και αμπελώνες.

Το σπηλαιώδη μοναστήρι του Αγίου Νικολάου του Κρεμαστού, μοιάζει στον επισκέπτη σαν να κρέμεται από τα απόκρημνα βράχια του βουνού. Για να φθάσει κανείς εκεί, θα πρέπει να διανύσει μια απόσταση μιάμισης ώρας με τα πόδια από το Κεφαλόβρυσο Αιτωλικού, κινούμενος βορειοανατολικά, μέχρι να συναντήσει μια απότομη χαράδρα και να ανέβει 50 μέτρα, ακολουθώντας ένα στενό και απόκρημνο μονοπάτι, που συμπληρώνει την μαγευτική θέα της περιοχής.

Πηγή φωτογραφιών - κειμένου: visitmes.gr , discovermessolonghi.gr